Gminy uczestniczące w prowadzonym przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej programie priorytetowym „Czyste Powietrze” będą nadal wspierane finansowo w realizacji działań edukacyjnych, informacyjnych i organizacyjnych, skierowanych do mieszkańców w celu poprawy jakości powietrza na terenie ich „małych ojczyzn”. Prowadzone przez samorządy punkty konsultacyjno-informacyjne zyskają na kolejny rok wyższe, wynoszące 35 tysięcy zł. finansowanie w ramach tzw. pakietów zachęt dla gmin.

Do programu „Czyste Powietrze” zaproszone są wszystkie bez wyjątku gminy w Polsce. Warunkiem skorzystania z zachęt dla gmin jest tylko pisemne zgłoszenie samorządu do właściwego terytorialnie wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz zawarcie porozumienia lub aneksu do już wcześniej podpisanego porozumienia. Wzory dokumentów, które można składać do wfośigw dostępne są na stronie https://czystepowietrze.gov.pl/dla-gmin/ w materiałach „do pobrania”. Ostateczny termin na zawarcie porozumienia lub aneksu na nowych zasadach upłynie 30 września 2022 r. Warto podjąć decyzję już teraz, gdyż po tej dacie zawieranie porozumień nie będzie możliwe.

Tempo i skuteczność wdrażania programu „Czyste Powietrze”, w ramach którego można otrzymać dotację na wymianę starego pieca i ocieplenie domu, w dużej mierze zależy od dobrej współpracy z gminami. Wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej (WFOŚiGW) już od lipca 2019 r. podpisują z gminami porozumienia w sprawie realizacji programu. Aby jeszcze bardziej usprawnić kooperację, od 1 marca 2021 r. wprowadzono specjalne zachęty dla gmin, które – poprzez podpisanie porozumienia lub aneksu w związku z realizacją programu „Czyste Powietrze – uzyskują wsparcie finansowe na pokrycie kosztów ponoszonych przez samorząd.

Zachęty oparto o trzy podstawowe elementy: dofinansowanie punktu konsultacyjno-informacyjnego w wysokości 30 tys. zł w ciągu roku, zwrot poniesionych kosztów za złożone wnioski przy udziale gminy (odpowiednio od 50 do 150 zł za złożony wniosek), jak również specjalną pomoc finansową (w łącznej kwocie 16 mln zł do podziału), która wynika z pozycji w dorocznym rankingu prezentującym liczbę wniosków składanych przez poszczególne gminy. Pieniądze z tej nadzwyczajnej puli zostały właśnie pierwszy raz podzielone między 625 gmin o najwyższej wartości wskaźnika zaangażowania gminy w program.

Wspomniane wyżej warunki zostaną teraz zmienione z korzyścią dla gminnych samorządów. Począwszy od II kwartału 2022 r. na kolejny rok zwiększono kwotę za prowadzenie punktu konsultacyjno-finansowego do 35 tys. zł. Pozytywne zmiany dotyczą również zasad współpracy jednostek samorządu terytorialnego z WFOŚIGW. Są to m.in. uproszczenia sposobu rozliczania i wypłacania środków finansowych, a także większa przejrzystość zasad realizacji działań wspierających mieszkańców w procesie aplikacji i rozliczenia inwestycji w ramach programu „Czyste Powietrze”.

– Staramy się maksymalnie upraszczać współpracę i jednocześnie oferować skuteczne narzędzia wsparcia, które pomogą właścicielom domów jednorodzinnych w składaniu kompletnych i poprawnych wniosków o dofinansowanie – podkreśla Przemysław Ligenza, prezes Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. – Zaangażowanie gminy w realizację programu „Czyste Powietrze” wpływa na jego efektywność i zarazem pozwala na sprawniejszą obsługę wniosków, które dzięki udzielonemu wsparciu są dobrze przygotowane. Zachęcamy wszystkie gminy do współpracy w ramach programu „Czyste Powietrze”. Wspólne działania rządu, instytucji rządowych i władz samorządowych to najlepsza recepta na uzyskanie wyraźnej poprawy jakości powietrza na terenie małych ojczyzn, a w konsekwencji w całej Polsce – dodaje szef NFOŚiGW.

Program „Czyste Powietrze” oferuje dofinansowanie właścicielom budynków jednorodzinnych na wymianę źródła ciepła i kompleksową termomodernizację budynków, co przekłada się na mniejsze zapotrzebowanie budynku na ciepło.

– Mniejsze zużycie energii to również mniejsze koszty i niższe rachunki do zapłacenia przez mieszkańców – zaznacza Paweł Mirowski, zastępca prezesa Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. – Z kolei gminy zaangażowane w program „Czyste Powietrze” zyskują nie tylko lepszy stan powietrza, ale również zapewniają swoim mieszkańcom bezpieczeństwo energetyczne, co w obecnej sytuacji gospodarczej i finansowej ma szczególne znaczenie – podsumowuje wiceprezes NFOŚiGW.

Następny nabór dla chętnych gminnych samorządów, które nie zdecydowały się dołączyć do programu „Czyste Powietrze” w poprzednim okresie, znowu zostaje otwarty. Kolejne środki finansowe czekają bowiem nie tylko na 83 proc. polskich gmin, które już uczestniczą w programie, lecz także na kolejne gminy, które złożą akces do programu. Warto to uczynić, tym bardziej, że program „Czyste Powietrze” stale się rozwija. Ostatnie zmiany pozwalają na uzyskanie nawet do 69 tys. zł dofinansowania przez osoby o najniższych dochodach, które chcą wymienić „kopciucha” na ekologiczne źródło ciepła i ocieplić swój dom.

Dla gmin kontynuujących porozumienia, termin początkowy okresu kwalifikowania wydatków będzie ustalany na następny dzień do terminu zakończenia okresu finansowania poprzedniego porozumienia, tak, by zachować ciągłość finansowania. Gminy, które po raz pierwszy zawrą porozumienie w programie „Czyste Powietrze”, będą mogły kwalifikować swoje wydatki do rozliczenia w programie począwszy od 1 kwietnia 2022 r. przez rok od daty zawarcia porozumienia.

NFOŚiGW wraz funduszami wojewódzkimi pracuje nad kolejnymi zmianami w programie, które będą odpowiedzią na zmieniające się uwarunkowania ekonomiczne. Obecna, skomplikowana sytuacja geopolityczna i finansowa na świecie, znajdująca także odbicie w Polsce, ukierunkowuje program „Czyste Powietrze” w jeszcze większym stopniu na kompleksową termomodernizację budynków jednorodzinnych i zeroemisyjne rozwiązania w zakresie proponowanych źródeł ciepła.

Przy wzrastających cenach paliw i rosnących kosztach utrzymania domów, uczestnictwo w programie „Czyste Powietrze” umożliwi zmniejszanie zużycia energii przy jednoczesnym utrzymaniu komfortu, jaki daje ciepło w domu. To bezpośrednio przełoży się na oszczędności w portfelach beneficjentów programu, co ma dodatkowe znaczenie w warunkach wysokiej inflacji. Tak samo wymierne korzyści przynosi zaangażowanie się gmin w promocję programu „Czyste Powietrze”, w pomoc mieszkańcom w złożeniu wniosku o dofinansowanie oraz w budowanie społecznego przekonania o potrzebie czy wręcz konieczności termomodernizacji budynków wraz z wymianą źródła ciepła.